Lão nông và chuyện làm giàu từ loài cá quý  

Ngược dòng sông Chảy, về thôn Phia, xã Lương Sơn, tôi tìm gặp ông Hoàng Trung Sứ, người gắn bó cả đời với cá bỗng, một loài cá quý hiếm từng chỉ xuất hiện trong những bữa tiệc sang trọng. Gần 70 năm cuộc đời, ông Sứ đã chứng kiến sự đổi thay của dòng sông, của làng quê và chính mô hình nuôi cá Bỗng của mình. “Trước đây, trên sông Chảy nhiều cá lắm! Cá chiên, cá lăng, cá bỗng… cứ đến mùa sinh sản, chúng rúc vào hốc cây, hõm nước để đẻ trứng,” ông Sứ kể lại. Những năm 1985, khi còn là một chàng trai trẻ, ông theo gia đình đi đánh bắt cá trên sông. Vào tầm tháng 3, ông chỉ cần lội dọc ven sông, xúc trong các hõm nước cũng bắt được hàng trăm cá Bỗng con bé xíu, chỉ bằng đầu đũa. Mang về nuôi thử, có lần ông thả đến 1.200 con cá nhỏ. Cá Bỗng sông Chảy nổi tiếng bởi thịt chắc, ngọt, không hề tanh, có con đánh chài lên nặng tới 30 - 40 kg. Nhưng để nuôi được giống cá này không phải chuyện đơn giản. Cá chỉ sống trong môi trường nước trong, nhiều oxy, đáy ao phải sạch, không có bùn. Vì vậy, ông Sứ đã tự tìm cách dẫn nước từ khe suối chảy vào ao, bơm nước từ trên cao để tạo dòng chảy tuần hoàn, giúp cá phát triển khỏe mạnh.  Những ngày đầu, ông Sứ nuôi cá chỉ vì sở thích bởi gia đình ông Sứ còn sở hữu đàn trâu gần 10 con. Ở vùng núi như Bảo Yên, trâu không chỉ là tài sản lớn mà còn giúp người dân làm nông, kéo gỗ, và cải thiện thu nhập từ chăn nuôi. Mỗi năm, ông có thể xuất bán 2-3 con trâu trưởng thành, mỗi con có giá từ 30-50 triệu đồng, đem lại nguồn thu ổn định. Ngoài ra, ông còn trồng 3 ha rừng keo, quế vừa giữ đất, giữ nước, vừa có thêm nguồn thu. Mỗi ha rừng sau 5-7 năm có thể khai thác, cho thu nhập từ 80-100 triệu đồng. Nhờ tận dụng tốt điều kiện thiên nhiên và kết hợp nhiều mô hình kinh tế, gia đình ông Sứ không chỉ phát triển bền vững mà còn góp phần bảo vệ môi trường.  

Từ những con cá nuôi chơi, ông Sứ bắt đầu có đàn cá lớn để bán ra thị trường. Cá Bỗng vốn tăng trưởng chậm, phải mất 10 năm mới đạt 5-6 kg/con và bắt đầu sinh sản. Mỗi năm, chúng đẻ ra hàng nghìn con, ông mang biếu họ hàng, bà con trong thôn cùng nuôi. Không ai ngờ rằng, chính thú chơi “đắt đỏ” ấy lại mang về cho ông Sứ nguồn thu đáng kể. Lứa cá đầu tiên lên ao, mỗi con nặng trung bình 3,5 - 4 kg, có con đạt 7 kg, được thương lái săn đón với giá cao “ngất ngưởng” 600.000 đồng/kg. Những năm 1990, chỉ với ba con cá Bỗng, ông Sứ đã thu về hơn 10 triệu đồng, một con số không tưởng vào thời điểm đó. Người dân trong vùng thấy được hiệu quả kinh tế cũng bắt đầu tìm đến học hỏi và mua cá giống. Cá con có giá 10.000 đồng/con, loại to bằng ngón tay giá 20.000 đồng/con.   Mỗi năm, ông xuất bán khoảng 1 tạ cá, thu về 50 triệu đồng – một khoản thu đáng kể giúp gia đình ông trang trải cuộc sống và nuôi năm người con ăn học thành tài. Đến nay, các con ông đã trở thành nhà giáo, cán bộ xã, sinh viên đại học Y, một thành quả không nhỏ từ ao cá của người nông dân chân chất.  
Nhìn lại chặng đường gần 40 năm nuôi cá, ông Sứ bảo rằng, chính sự kiên trì và tình yêu với loài cá quý này đã giúp ông có được thành công như hôm nay. Hiện nay, ông đã mở rộng thêm diện tích ao, duy trì đàn cá bố mẹ 30 - 40 con, mỗi con nặng khoảng 6 kg, để tiếp tục nhân giống và cung cấp cá thương phẩm cho thị trường. Mô hình kinh tế của ông Hoàng Trung Sứ là một điển hình về sự sáng tạo tận dụng lợi thế địa phương và kiên trì của người nông dân.Từ một thú chơi giản dị, giờ đây, cá bỗng không chỉ giúp ông Sứ đổi đời mà còn trở thành nguồn thu nhập ổn định cho nhiều hộ dân khác làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình. Và ven dòng sông Chảy, câu chuyện về người đàn ông gần 70 tuổi với niềm đam mê cá bỗng vẫn tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ hôm nay.