Nguyên nhân dẫn đến các xã không duy trì được các tiêu chí đã đạt chuẩn
Trong quá trình triển khai Bộ tiêu chí xã nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 còn một số chỉ tiêu, tiêu chí khó thực hiện như: Một số chỉ tiêu, tiêu chí khó thực hiện như Tiêu chí Trường học; Nghèo đa chiều; Lao động; chỉ tiêu Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể thấp còi (tiêu chí Y tế); chỉ tiêu Thực hiện truy xuất nguồn gốc các sản phẩm chủ lực của xã gắn với xây dựng vùng nguyên liệu và được chứng nhận VietGap hoặc tương đương (tiêu chí Tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn); một số chỉ tiêu mới của tiêu chí Môi trường và An toàn thực phẩm (tỷ lệ hộ gia đình thực hiện phân loại chất thải rắn tại nguồn; tỷ lệ chất thải nhựa phát sinh trên địa bàn được thu gom, tái sử dụng, tái chế, xử lý theo quy định; tỷ lệ bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng và chất thải rắn y tế được thu gom, xử lý đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường).
Giai đoạn 2021 - 2025, tình hình dịch bệnh, địa chính trị quốc tế nhiều biến động theo chiều hướng tiêu cực, đồng thời Bộ tiêu chí mới với quy định đạt chuẩn cao hơn nên việc duy trì đạt chuẩn 19 tiêu chí ở các xã gặp nhiều khó khăn, thách thức. Một bộ phận cộng đồng, Nhân dân còn trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước; việc huy động đóng góp ủng hộ trong xây dựng nông thôn mới gặp nhiều khó khăn, đặc biệt tại các xã khu vực III. Nguồn vốn trực tiếp của Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới được ưu tiên để hỗ trợ cho các xã còn hạn chế. Việc phân cấp cho UBND xã làm chủ đầu tư một số danh mục dự án, công trình gặp nhiều khó khăn do năng lực cán bộ cấp xã còn hạn chế, do đó tiến độ thực hiện còn chậm,…
Để không xã nào bị thu hồi quyết định công nhận nông thôn mới nhiều giải pháp đã được triển khai
Các sở, ban, ngành đã phối hợp với các địa phương đồng loạt triển khai rà soát chi tiết hiện trạng các tiêu chí của từng xã từ đó xác định các nội dung cần thực hiện và đề ra các giải pháp duy trì đảm bảo đạt từ 14 tiêu chí trở lên. Đơn cử như huyện Mường Khương có 05 xã đạt chuẩn nông thôn mới thì cả 05 xã hiện đang nằm trong diện bị thu hồi. UBND huyện đã phối hợp với các sở, ngành rà soát, xác định từng tiêu chí của các xã từ đó lựa chọn các tiêu chí xã có khả năng hoàn thành đảm bảo đạt tối thiểu 14 tiêu chí trở lên như xã Pha Long lựa chọn hoàn thành thêm 05 tiêu chí (Quy hoạch, Cơ sở vật chất văn hóa, Tổ chức sản xuất và PTKTNT, Y tế, Hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật); xã Bản Lầu lựa chọn hoàn thành thêm 05 tiêu chí (Quy hoạch, Thu nhập, Tổ chức sản xuất và PTKTNT, Y tế, Hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật); xã Bản Sen lựa chọn hoàn thành thêm 4 tiêu chí (Quy hoạch, Cơ sở vật chất văn hóa, Tổ chức sản xuất và PTKTNT, Y tế)…
Mường Khương tổ chức hội nghị tuyên truyền pháp luật nhằm tuyên truyền người dân thực hiện tiêu chí Hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật
Ưu tiên tập trung nguồn lực hỗ trợ để hoàn thành các xã đã đạt chuẩn nông thôn mới nhằm duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chí. Trong giai đoạn 2021-2025, nguồn vốn dự kiến bố trí cho 62 xã đã đạt chuẩn nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 từ 02 chương trình (chương trình MTQG xây dựng NTM và chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng ĐB DTTS và MN) với tổng kinh phí là 957.346 triệu đồng, trong đó: Ngân sách trung ương: 543.831 triệu đồng; ngân sách tỉnh: 104.536 triệu đồng; ngân sách cấp huyện: 181.649 triệu đồng; ngân sách cấp xã: 1.489 triệu đồng; Nguồn xã hội hoá: 125.841 triệu đồng.
Đôn đốc các địa phương đẩy nhanh tiến độ phê duyệt, thực hiện các dự án phát triển sản xuất góp phần nâng cao thu nhập cho người dân; đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công sớm hoàn thiện các thiện các tiêu chí về cơ sở hạ tầng nông thôn.
Đẩy mạnh và đổi mới công tác thông tin tuyên truyền, vận động để người dân nhận thức sâu sắc về vai trò chủ thể, tham gia xây dựng nông thôn mới gắn với giảm nghèo bền vững với ý thức tự giác, chủ động, hăng hái của mỗi người dân nhất là với các tiêu chí do người dân thực hiện như tiêu chí về Nhà ở dân cư, Thu nhập, Tỷ lệ nghèo đa chiều, Y tế, Môi trường, Văn hoá, Quốc phòng an ninh…
Với nhiều giải pháp đồng bộ đã được đề ra, trong thời gian tới các xã sớm hoàn thiện các tiêu chí chưa đạt chuẩn, đến hết năm 2025, tỉnh Lào Cai sẽ không có xã bị thu hồi quyết định đạt chuẩn nông thôn mới.